Znaczenie stacji agrometeorologicznych w produkcji rolniczej. Setki stacji w ramach eDWIN
Zależność produkcji roślinnej od panujących warunków pogodowych jest bardzo duża dlatego wielu rolników bardzo wnikliwie obserwuje ich przebieg. Takie działanie wymuszają coraz bardziej zauważalne zmiany klimatu, który staje się coraz mniej przewidywalny. Dlatego też w ramach prac nad platformą doradczą eDWIN w całej Polsce zamontowanych zostało około 600 stacji meteorologicznych.
Jednym z problemów, który nasila się co roku, jest brak opadów śniegu powodujący zmniejszenie możliwości akumulacji w glebie dostatecznej ilości wody zimą oraz podczas wiosennych roztopów. Wpływa to bezpośrednio na rozwój roślin w całym okresie wegetacyjnym.
Kolejnym przykładem niekorzystnych dla rolnictwa zmian klimatu jest wzrost temperatury oraz wzrost ryzyka niespodziewanych przymrozków późną wiosną. Coraz częściej występujące gwałtowne zjawiska pogodowe, takie jak grad czy huraganowe wiatry, wpływają bezpośrednio na wielkość powstałych szkód w produkcji rolniczej.
Wzrost temperatury ma również bezpośredni wpływ na pojawienie się nowych chorób oraz szkodników. Wobec tych zagrożeń rolnicy muszą coraz częściej adaptować się do zmian szukając ciągle nowych rozwiązań ułatwiających prace polowe oraz zmniejszających ryzyko związane z ich występowaniem.
Stacje agrometeorologiczne pomocą dla rolników
Z pomocą przychodzą urządzenia telemetryczne, których głównym zadaniem jest monitoring warunków mikroklimatycznych nad plantacją. Takie urządzenia umożliwiają przewidywanie pogody dla obszaru gospodarstwa odgrywając coraz większe znaczenie w planowaniu produkcji rolniczej.
Rosnąca popularność stacji pogodowych świadczy o zwiększeniu świadomości rolników w zakresie korzystania z dostępnych rozwiązań technicznym. Stacje meteorologiczne wykorzystywane w rolnictwie wspomagają organizacje technologiczne prac polowych, jak również precyzyjnie prognozują optymalne okresy zwalczania chorób i szkodników roślin.
Użytkowanie stacji meteorologicznych na poziomie gospodarstwa wpływa pozytywnie na zmniejszenie niekorzystnego wpływu rolnictwa na środowisko naturalne oraz umożliwia zmniejszenie nakładów związanych z prowadzeniem produkcji.
Stacje agrometeorologiczne wspierają rolników w decyzjach dotyczących ochrony roślin oraz zbierają dane o aktualnym stanie pogody, które wykorzystane są w gospodarstwach rolnych położonych do 10 kilometrów od urządzenia. Każda stacja na bieżąco monitoruje między innymi:
- temperaturę,
- wilgotność względną powietrza,
- sumę i intensywność opadów deszczu,
- ciśnienie atmosferyczne,
- prędkość i kierunek wiatru,
- punkt rosy.
Stacje meteorologiczne działają autonomicznie, przekazują dane na serwer za pomocą sieci komórkowej. Dostęp do danych pogodowych z najbliższej stacji meteorologicznej jest po zalogowaniu się na stronie internetowej Elektronicznej Platformy Świadczenia Usług wraz z możliwością pobrania pliku z danymi pogodowymi.
Warunki pogodowe nie tylko wpływają na rozwój roślin, ale również na efektywność przeprowadzonych zabiegów agrotechnicznych. Temperatura powietrza, nasłonecznienie i siła wiatru wpływają na wielkość parowania wody z komórek roślinnych oraz gruntu.
Pozyskane informacje wykorzystywane są zarówno na potrzeby nawadniania, jak i nawożenia umożliwiając optymalizacje dawek nawodnieniowych. Takie działanie może powodować zmniejszenie ilości zużytej wody, co realnie przyczyni się do zmniejszenia kosztów produkcji.
Skuteczność chemicznej ochrony roślin jest również bezpośrednio związana z warunkami pogodowymi. Siła wiatru, temperatura i wilgotność powietrza mają podstawowy wpływ na jakość oprysków pestycydami i nawozami dolistnymi. Analiza warunków pogodowych przy pomocy dostępnych urządzeń technicznych może posłużyć rolnikom do wyznaczenia „okna pogodowego”, krótkiego okresu optymalnej pogody, umożliwiającej wykonanie aplikacji w najkorzystniejszych warunkach.
Podczas przeprowadzania zabiegów ochrony roślin bardzo ważna jest analiza temperatur, szczególnie, gdy zabieg planowany jest w okresie wczesnowiosennym. W tym okresie ryzyko związane z wystąpieniem gwałtownych spadków temperatury jest bardzo duże, co wpływa niekorzystnie na działanie środków ochrony roślin.
Warto w tym przypadku sprawdzać jaka jest tak zwana minimalna temperatura działania ustalona dla danej substancji czynnej bądź grupy chemicznej, w których można je aplikować bez wpływu na końcowy efekt. Wykonanie zabiegu w optymalnej temperaturze określonej przez producenta, wpłynie na wysoką skuteczność użytego środka.
Analizując warunki pogodowe należy zwrócić szczególną uwagę na wilgotność powietrza i gleby, a także prognozowane opady deszczu, które mogą przyczynić się do zmycia zastosowanego preparatu. Aktualnie w dobie wprowadzania na szeroką skalę innowacyjnych rozwiązań do produkcji rolniczej, rolnicy mogą na bieżąco reagować na zmieniającą się sytuację na danym polu.
Zjawiska pogodowe a rozwój chorób i szkodników
Przebieg zjawisk pogodowych wpływa bezpośrednio na rozwój chorób i szkodników. Możliwość prognozowania pozwala minimalizować ryzyko porażenia plantacji. Dlatego niezmiernie ważne jest monitorowanie tego, co dzieje się w mikroklimacie na obszarze danej plantacji.
Rolnicy już od wielu lat zdają sobie sprawę z faktu, że pogoda wpływa bezpośrednio na rozwój patogenów. Duża część patogenów chorobotwórczych porażających na przykład pszenicę do rozwoju wymaga wysokiej wilgotności powierza.
Często do rozwoju chorób grzybowych wystarcza niewielki deszcz lub utrzymująca się w łanie rosa. Szybki rozwój tych chorób wpływa niekorzystnie na stan i kondycję roślin. Istotnym czynnikiem warunkującym termin wystąpienia choroby grzybowej jest również temperatura. Należy jednak pamiętać, że ich rozwój może przebiegać w bardzo szerokim zakresie temperatur. Jest to uzależnione od gatunku grzyba powodującego chorobę.
| Choroba | Temperatura (stopnie Celsjusza) |
Deszcz (wilgotność) | Nasłonecznienie | |
|---|---|---|---|---|
| Dzień | Noc | |||
| Mączniak prawdziwy zbóż i traw | 12 - 20 | 5 - 12 | niekonieczny (zarodnikuje w suchej, ciepłej pogodzie, infekcja – duża wilgotność w łanie) | mniej niż 5 godzin słońca |
| Rdza brunatna pszenicy | 12 - 24 | 0 - 12 | niekonieczny (rosa, wysoka wilgotność około 100 procent) | powyżej 5 godzin |
| Septorioza paskowana liści pszenicy | 10 - 16 | 0 - 10 | konieczny (wysoka wilgotność 24 - 48 godzin, wilgotne liście) | - |
| Septorioza plew pszenicy | 14 - 24 | 0 - 14 | konieczny (rosa, wysoka wilgotność, wilgotne liście) | rozproszone światło |
| Fuzarioza kłosów | 12 - 24 | 5 - 12 | niekonieczny (długa, wysoka wilgotność) | - |
Tabela: Horoszkiewicz-Janka J., Mrówczyński M., praca zbiorowa, 2013. Metodyka Integrowanej Ochrony pszenicy ozimej i jarej, Poznań
Szeroka zmienność warunków pogodowych wpływa na moment pojawiania się chorób w roślinach uprawnych. Przykładowo mączniak prawdziwy czy rdza brunatna występują w zbożach ozimych już jesienią. Patogeny te nie potrzebują już do rozwoju tylko wysokiej temperatury i wilgotności. Mogą się rozwijać również w gorszych, niekorzystnych warunkach.
Podobnie jest z chorobami podstawy źdźbła takich jak na przykład łamliwość i fuzaryjna zgorzel podstawy źdźbła. Choroby te mogą się rozwijać w szerokim przedziale temperatur przy dużej wilgotności.
Ciągła obserwacja zjawisk meteorologicznych jest istotna w planowaniu zabiegów w uprawach polowych, dając rolnikom narzędzie do ich skutecznego planowania. Jest to bardzo istotne szczególnie w kontekście zmian klimatycznych oraz procesu adaptacji patogenów do tych zmian.